เมืองโบราณศรีเทพ มีความสำคัญมาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย ต่อเนื่องจนถึงวัฒนธรรมเขมรโบราณ หรือในพุทธศตวรรษที่ 8-18 เพราะตั้งอยู่ในบริเวณเขตที่สูงภาคกลาง  ซึ่งเป็นจุดเชื่อมโยงเครือข่ายของการแลกเปลี่ยนสินค้า เส้นทางการค้า และวัฒนธรรมระหว่างพื้นที่ภาคกลางและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ถือว่าเป็นเมืองโบราณสำคัญในเส้นทางเครือข่ายทางการค้า และวัฒนธรรมสมัยแรกเริ่มประวัติศาสตร์ ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่ก่อตั้งขึ้นจากชุมชนหมู่บ้านเกษตรกรรมในยุคก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย บริเวณลุ่มแม่น้ำป่าสักเมื่อ 2,500-1,500 ปีมาแล้ว โดยสิ่งเหล่านี้ แสดงออกถึงภูมิปัญญาในการเลือกสรรชัยภูมิที่ตั้ง อันเป็นจุดเชื่อมโยงผสมผสาน การแพร่กระจายทางวัฒนธรรม และการแลกเปลี่ยนสินค้าภายใน และระหว่างภูมิภาค ที่มีพัฒนามาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมทวารวดี, และวัฒนธรรมเขมรโบราณ 

เนื่องจากมีบทบาทสำคัญในการรับ และส่งผ่านวัฒนธรรมไปยังเมืองโบราณร่วมสมัยเดียวกัน ในสมัยประวัติศาสตร์ตอนต้น ทำให้เกิดจุดเชื่อมโยงสำคัญในเส้นทางการแลกเปลี่ยน ทรัพยากรด้านโลหะกรรมที่สำคัญของประเทศไทย ในยุคก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย และพัฒนาขึ้นเป็นจุดยุทธศาสตร์ทางการค้า รวมไปถึงวัฒนธรรมที่เข้มแข็งในเขตพื้นที่ศูนย์กลางของภูมิภาคตอนในที่สามารถเชื่อมโยงกับเส้นทางการค้าทางทะเล ส่งผลให้เมืองโบราณแห่งนี้เจริญรุ่งเรืองอยู่ราว 700 ปี เป็นแหล่งวัฒนธรรมที่มีความสำคัญโดดเด่นในพื้นที่ศูนย์กลางภูมิภาคตอนในของประเทศไทย มีเอกลักษณ์รูปแบบเฉพาะสกุลช่างของตนเอง โดยแสดงถึงภูมิปัญญาในการสร้างงานประติมากรรม และผสมผสานงานศิลปกรรม ทางพุทธศาสนาเถรวาท มหายาน, และศาสนาฮินดู

ด้วยการพัฒนาขึ้นมาจากชุมชนโบราณ ในยุคก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย ทำให้เมืองโบราณศรีเทพกลายเป็นแหล่งเรียนรู้หลากหลายแขนงขึ้นมา เช่น ภูมิศาสตร์จากการตั้งหลักแหล่งในบริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำ, สังคมและเศรษฐศาสตร์จากการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม หรือเส้นทางการค้าสมัยโบราณ และความงดงามของศิลปกรรมจากประติมากรรมลอยตัว โดยได้รับรูปแบบกับแนวความคิดในเรื่องของมณฑลจักรวาล หรือศูนย์กลางจักรวาล จากอินเดียภาคใต้ และชวาภาคกลาง(อินโดนีเซีย) พัฒนามาเป็นรูปแบบเฉพาะของตนเอง มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 13-14

ในวันอังคารที่ 19 กันยายน ปีพ.ศ.2566 จากการประชุมคณะกรรมการมรดกโลกสมัยสามัญ ครั้งที่ 45 องค์การเพื่อส่งเสริมสันติภาพยูเนสโก ที่กรุงริยาด ประเทศซาอุดีอาระเบียได้ประกาศให้ เมืองโบราณศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม โดยมีชื่ออย่างเป็นทางการว่า “The Ancient Town of Si Thep and its Associated Dvaravati  Monuments.” และนอกจากนี้ยังมีโบราณสถานในสมัยทวารวดีที่เกี่ยวข้อง ได้เป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมที่เป็นแหล่งแบบต่อเนื่อง อีก 2 แหล่ง ได้แก่ โบราณสถานเขาคลังนอก ตั้งอยู่ในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์  และ โบราณสถานถ้ำเขาถมอรัตน์ ตั้งอยู่ในเขตตำบลโคกสะอาด อำเภอศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์